برنامه کوددهی خیار

4. توصیه‌هایی درباره کوددهی
توصیه‌های ارائه شده در این مقاله باید تنها به عنوان یک راهنمای کلی در نظر گرفته شوند و برنامه دقیق کوددهی باید با توجه نیازهای خاص محصول، شرایط آب و خاک و تجربه کشاورز تنظیم شود.        

4.1 نیاز/ جذب/ انتقال مواد معدنی

یک تن میوه خیار مقدار مواد زیر را از خاک دریافت می‌کند:

 

 

N

P2O2

K2O

گرم

1350-800

900-270

2250-1350

Lbs

3-1.8

2.01-0.6

5-3

 

 

 

 

جدول 4.1: مواد معدنی توصیه شده برای گیاهان در شرایط رشدی مختلف به همراه بازده مورد انتظار.

 

نوع پرورش

عملکرد مورد انتظار (تن در هکتار)

N

P2O5

K2O

MgO

CaO

کیلوگرم در هکتار

زیر شیشه‌ای

300

500-450

250-200

1000-800

130

300

در محیط باز

عملکرد بالا

170

130

270

 

 

در محیط باز

40-30

100

100

200

 

 

در محیط باز

30

50

40

80

 

 

در محیط باز

15

47

13

65

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


4.2.1 مقدار کودهای عمومی

جدول 4.2: مقدار کلی رژیم کود N-P-K براساس آزمایش‌های انجام شده روی خاک و تعیین زمان کوددهی قبل و در طول فصل رشد

زمان کوددهی

نیتروژن کیلوگرم در هکتار

سطح فسفر در خاک

(kg/ha P2O5)

سطح پتاسیم در خاک

(kg/ha K2O)

کم

متوسط

زیاد

بسیار زیاد

کم

متوسط

زیاد

بسیار زیاد

مقدار کل

140-120

170

120

60

30

230

170

120

60

پیش از کاشت: پخش و ترکیب

60

120

60

0

0

170

120

60

0

نواری موضعی

30

60

60

60

30

60

60

60

60

رویه پاشی هنگام شروع رشد یا باروری

30

0

0

0

0

0

0

0

0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* در15 سانتی‌متری ردیف دانه و عمق 10 سانتی‌متری

4.2.1 اصول عمومی کوددهی خیار
تیمارهای پیش کاشت
اصلاح PH خاک

خیارها خاک‌هایی را بیشتر ترجیح می‌دهند که بافت سبک دارند، به خوبی زهکشی شده‌اند، از نظر مواد آلی غنی هستند و PH آن‌ها مابین 6 تا 6.8 است. خیار با طیف وسیعی از خاک‌ها سازگار است اما اولویت اول آن خاک‌های دارای بافت شنی هستند. گیاه خیار با خاک‌های اسیدی نسبتا سازگار است (PH پایین‌تر از 5.5).
به طور کلی خیارهای گلخانه‌ای در طیف وسیعی از PHهای خاک (7.5-5.5) به خوبی رشد می‌کنند اما یک محدوده PH بین 6.0 تا 6.5 برای خاک‌های معدنی و 5.0 تا 5.5 برای خاک‌های آلی به عنوان PH بهینه پذیرفته شده است. زمانی که PH خاک خیلی پایین بود به آن سنگ آهک کلسیتیک اضافه کنید یا هنگامی که سطح منیزیم در خاک کم بود به آن مقادیری مساوی از سنگ آهک دولومیتی اضافه کنید تا مقدار منیزیم را به حد مطلوب برسانید. از مقادیر درج شده در جدول 4.3 به عنوان راهنما استفاده کنید. نیاز واقعی به آهک با استفاده از یک تست آزمایشگاهی دقیق قابل ارزیابی است.

جدول 4.3: نیاز به آهک برای رساندن PH خاک به 6.

PH خاک

لومی شنی

لومی، لومی سیلتی

لومی رسی، ارگانیک

مقدار آهک (t/ha)

6.0

3.0

4.5

6.0

5.5

6.0

9.0

12.0

5.0

9.0

12.0

18.0

4.5

12.0

15.0

24.0

4.0

15.0

18.0

30.0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

توجه: مقدار آهک پیشنهادی برای 15 سانتی‌متر بالایی خاک است. اگر نیاز باشد که اسیدیته در عمق بیشتری از خاک اصلاح شود بر این اساس مقدار را افزایش دهید.
معمولا PH در بیشتر خاک‌های معدنی گلخانه‌ای بالاتر از حد بهینه (6.5-6.0) است. یک راه حل ساده هر چند موقت برای رفع مشکل PH بالا، اضافه کردن زغال سنگ نارس بدون خنثی کردن اسیدیته آن با سنگ آهک است. علاوه بر این، زغال سنگ نارس به حفظ ساختار خاک کمک می‌کند اما باید به صورت سالانه به آن اضافه شود تا مقادیر تجزیه شده جبران شود.


کودهای پیش کاشت برای پرورش گیاه در بسترهای خاکی
کودهای پیش کاشت را بعد از بخاردهی و شستشوی خاک در خاک گلخانه بگنجانید. لازم است که این کودها را برای تنظیم PH خاک به آهک مورد نیاز اضافه کنید (جدول 4.3). تا حد امکان کلسیم و فسفر لازم را نیز به خاک پایه اضافه کنید زیرا این مواد مغذی به شکل موثری در خاک ذخیره می‌شوند و عدم وجود آن‌ها در محلول‌های مغذی از اکثر مشکلات مربوط به مسدود کردن سیستم آبیاری جلوگیری می‌کند. کلسیم را در فرم سنگ آهک و فسفر را در فرم سوپرفسفات خرد شده و با ظرافت تمام به خاک اضافه کنید.
علاوه بر این، این مواد معدنی به دلیل ماهیت و توانایی‌ای که در اتصال به ذرات خاک دارند به آرامی درون خاک آزاد می‌شوند بنابراین مقدار کل نمک‌ها را به طور ناگهانی افزایش نمی‌دهند و تعادل مواد مغذی را در خاک‌هایی که به عنوان کود پایه به آن‌ها اضافه شده‌اند بر هم نمی‌زنند. همچنین مقادیر قابل قبولی از پتاسیم و منیزیم را به عنوان کود پایه اضافه کنید؛ نسبت پتاسیم به منیزیم موجود در خاک باید 2:1 باشد. از استفاده از نیتروژن خودداری کنید. تصمیم نهایی درباره کود پایه را به زمانی موکول کنید که نتایج تست خاک را دریافت کردید و با مشاور کشاورزی خود مشورت کردید. مقادیر توصیه شده از کودهای پایه (جدول 4.4) را فقط به عنوان یک راهنمای کلی در نظر بگیرید.

 

جدول 4.4: توصیه‌هایی برای کود پایه

کود

مقدار

kg/ha

lbs/ac

سوپرفسفات (0-20-0 مقادیر مناسب)

250

225

پتاسیم سولفات

500

445

منیزیم سولفات

250

225

در صورت لزوم موارد زیر را به ترکیب اضافه کنید:

سنگ آهک کلسیت

800

715

زغال سنگ نارس

bales/ha 800

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

کودهای مربوطه را با خاک ترکیب کنید تا از کمبود ریز مغذی‌هایی که در آنالیز خاک نشان داده شده‌اند جلوگیری کنید.
در طول رشد محصول مهم‌ترین عنصر مورد نیاز نیتروژن است. این ماده باید در هر آبیاری از طریق کودآبیاری و از مواد کودی محلولی مانند نیترات پتاسیم (46-0-13)، نیترات کلسیم (CaO26.5+0-15.50) یا نیترات آمونیوم (0-0-33) تامین شود. چند هفته اول پس از کاشت 11-6 کیلوگرم در هکتار نیتروژن را هر هفته در طول مدت زمان تولید میوه از طریق کودآبیاری اضافه کنید. 
در سیستم‌های بدون خاک، گیاهان در یک محلول کامل از مواد مغذی شامل نیترات پتاسیم (46-0-13) به اضافه مونو آمونیوم فسفات (0-61-12) یا مونو پتاسیم فسفات به اضافه کلسیم نیترات (Cao 26.5+0-0-15.5)، نیترات منیزیم (MgO 16+0-0-11) یا با یک کود کامل رهش کنترل N-P-K در مقادیر 1.2-0.6 کیلوگرم در متر مکعب نیتروژن یا ترکیبی از مواد محلول و CRF رشد می‌کنند. در صورت استفاده از ترکیب‌ها مقدار هر ماده %30 تا 40% کاهش پیدا کند. محلول مغذی باید در هر آبیاری از طریق کودآبیاری مورد استفاده قرار گیرد. تکرار استفاده از مواد به اندازه گیاه و دمای گلخانه بستگی دارد اما از یک یا دوبار در روز و بلافاصله پس از کاشت تا چندین بار در روزهای گرم در زمان برداشت متغیر است.
همواره مقداری N-P-K را پیش از کاشت استفاده کنید تا از رشد خوب گیاهچه‌ها و سطوح اولیه رشد رویشی اطمینان حاصل کنید.
مقادیر را با توجه به نوع خاک و نتایج تست خاک تنظیم کنید

 

 

Kg / ha

Lbs / acre

نیتروژن

70-50

63-45

فسفر (P2O5)

120-10

108-9

پتاسیم (K2O)

170-10

153-9

 

 

 

 

 

 

برای مقادیر ویژه‌تر بر اساس تست‌های خاک به جدول 4.2 مراجعه کنید
در صورتی که از آبیاری قطره‌ای استفاده می‌کنید از 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به صورت پیش کاشت استفاده کنید. 
سپس در طول فصل رشد از طریق سیستم آبیاری قطره‌ای از 1.1-0.6 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به صورت روزانه یا 7-3.5 کیلوگرم در هکتار به صورت هفتگی استفاده کنید.
در صورتی که از مالچ پلاستیکی استفاده کنید می‌توانید مقدار نیتروژن را کاهش دهید زیرا در این حالت حذف نیتروژن در اثر شستشو بسیار کاهش می‌یابد. برای این سیستم کشت توصیه می‌شود که قبل از قرار دادن پلاستیک، 60 کیلوگرم در هکتار نیتروژن را قبل از کاشت روی ردیف‌ها اضافه کنید.
هنگام رشد پیچک‌ها، وقتی ریشه‌های گیاه به لبه پلاستیک رسیدند 35 کیلوگرم در هکتار نیتروژن را در هر سمت پلاستیک اضافه کنید.
PH خاک: دامنه PH بهینه خاک 7.0-5.8 است. در صورتی که PH خاک کمتر از 5.8 و کلسیم موجود در آن کمتر از 2200 کیلوگرم در هکتار باشد 8 تا 12 هفته قبل از کاشت از 2200 کیلوگرم در هکتار آهک کشاورزی استفاده کنید.
آهک و سنگ آهک دولومیتی: اگر تست خاک کمتر از ppm 70 منیزیم را نشان دهد استفاده از منیزیت یا دولومیت به صورت پیش کاشت در مقادیر اشاره شده در این مقاله یا استفاده از سولفات منیزیم (9.8% منیزیم) یا معادل آن 220-170 کیلوگرم در هکتار با پخش پیش کاشت یا ترکیب با خاک توصیه می‌شود.  
آهک و فسفات: اگر هم به آهک و هم به فسفات نیاز باشد هر دو باید به همراه یکدیگر و 8 تا 12 هفته قبل از کاشت استفاده شوند.
فسفات: در خاک‌هایی که دسترسی بسیار اندکی به فسفات دارند از 1700 کیلوگرم در هکتار کود سوپرفسفات تریپل (0-47-0) یا مقادیر معادل آن استفاده کنید. اگر کشاورز ترجیح بدهد که قبل از کاشت از فسفر استفاده کند باید 1700 کیلوگرم در هکتار کود مونوآمونیوم فسفات (0-52-11) را در عمق 30-25 سانتی‌متری ردیف‌ها به کار ببرد.
کودهای آلی حتی برای گیاهان مزرعه‌ای مخصوصا در خاک‌های دارای ظرفیت تبادل کاتیونی اندک نیز قابل استفاده هستند.
تیمارهای رویه پاشی
استعمال نیتروژن باید تا حد امکان در چند مرحله انجام شود. در صورتی که تجهیزات لازم برای کودآبیاری در دسترس باشد نیتروژن را باید در هر پالس آبیاری اضافه کنید. در غیر این صورت باید از رویه پاشی دو هفته یک بار در طی دوره برداشت استفاده شود.
رویه پاشی نیتروژن: توصیه می‌شود هنگامی که گیاهان به سرعت در حال پخش شدن در اطراف و رشد شاخه‌ای هستند 50 کیلوگرم در هکتار نیتروژن را به صورت نواری در هر دو طرف ردیف‌ها به کار ببرید. حداقل نیمی از نیتروژن باید به فرم نیترات (NO3) باشد.
در خیارهای مصرف خام معمولا هنگامی که گیاهان 4-2 برگ دارند و پیچک‌ها شروع به پخش شدن روی ردیف‌ها می‌کنند مقدار 35 کیلوگرم در هکتار نیتروژن اضافه می‌شود اما توجه کنید که نباید در هر بار استفاده از بیش از 45 کیلوگرم در هکتار نیتروژن یا K2O  استفاده شود. خیارهای فرآوری به خاطر دوره برداشت کوتاهشان به هر گونه اضافه کردن نیتروژن پاسخ نمی‌دهند. استفاده از کود هر دو هفته یک بار با شروع برداشت به صورت رویه پاشی انجام شود و سپس با خاک سطحی پوشانده شود. موارد زیر توصیه می‌شوند:
    مخلوط 3:1 آمونیوم سولفات: مولتی کا  به مقدار 220 کیلوگرم در هکتار.
    مخلوط 1:1 اوره: مولتی کا به مقدار 220 کیلوگرم در هکتار.
    استفاده از یک کود ترکیبی N-P-K قابل حل در آب با نسبت برابر N:K به صورت کودآبیاری
ممکن است کمبود منگنز، آهن، بور و منیزیم نیز رخ دهد و به استفاده مستقیم از این مواد نیاز داشته باشید که روش‌ها و مقادیر ذکر شده در فصل دوم می‌توانند در این زمینه کمک کننده باشند.
جدول 4.5: مقادیر توصیه شده برای کودهای قابل حل و زمان بندی استفاده از آن‌ها به صورت هفتگی در خاک خیارهای گلخانه‌ای که از طریق کودآبیاری به وسیله آبیاری قطره‌ای در گلخانه‌های کانادا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از این برنامه برای سیستم آبیاری قطره‌ای به همان صورت که گفته شده استفاده نکنید زیرا در این حالت نمک بسیار زیادی در نزدیکی سیستم ریشه تجمع پیدا می‌کند.

 

هفته پس از کاشت

نیترات پتاسیم

نیترات کلسیم

نیترات آمونیوم

10-52-10

30-5-20

سولفات منیزیم

 

Kg/ha

1

 

 

 

150

 

 

2

50

 

 

 

100

100

3

50

 

 

 

100

 

4

50

 

 

 

100

100

5

50

 

 

 

100

 

6

100

 

 

 

100

100

7

100

 

 

 

100

 

8

100

 

50

 

100

 

9

100

 

 

 

100

100

10

100

 

50

 

100

 

11

100

 

 

 

100

 

12

100

 

50

 

100

100

13

100

 

 

 

100

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

هفته پس از کاشت

نیترات پتاسیم

نیترات کلسیم

نیترات آمونیوم

10-52-10

30-5-20

سولفات منیزیم

Kg/ha

14

100

100

50

 

100

 

15

100

 

 

 

100

100

16

100

100

50

 

100

 

17

100

 

 

 

100

 

18

100

100

50

 

100

100

19

100

 

 

 

100

 

20

100

100

50

 

100

 

21

100

 

 

 

100

 

22

 

 

 

 

100

 

23

 

 

 

 

100

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

*تذکر: در صورتی که از محلول‌های ذخیره استفاده می‌کنید آن‌ها را با کودی که حاوی کلسیم، سولفات یا فسفات است ترکیب نکنید زیرا چنین مخلوطی یک لایه سوسپانسیون ضخیم تشکیل می‌دهد که می‌تواند تجهیزات آبیاری را مسدود کند.
نکته: فرمولاسیون‌هایی را انتخاب کنید که تا حد ممکن عاری از کلریدها، سولفات‌ها و کربنات‌ها باشند.

جدول 4.6: مقادیر توصیه شده برای کودهای قابل حل و زمان بندی استفاده از آن‌ها به صورت هفتگی در خاک خیارهای گلخانه‌ای که از طریق کودآبیاری و به وسیله آبیاری قطره‌ای در گلخانه‌های کانادا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
 

هفته پس از کاشت

کودها در محلول ذخیره A*

(Kg/1000L)

کودها در محلول ذخیره B*

(Kg/1000L)

آبیاری

CN

PN

نیترات آمونیوم

MKP

MgSO4

MgN

حجم

(لیتر/گیاه/روز)

EC

(mS/cm)

 

محصول بهاره

1

50

0

0

100

25

 

0.4

1.94

2

50

35

0

15

25

 

0.6

2.09

3

35

50

10

15

25

 

0.8

2.24

4

35

50

15

15

25

 

1.0

2.46

5

35

55

15

15

25

 

1.2

2.54

6

35

60

15

15

25

 

1.6

2.61

7

35

65

15

15

25

 

2.0

2.69

8

35

70

15

15

25

 

2.2

2.69

9

35

70

15

15

25

 

2.4

2.69

10

35

70

15

15

25

 

2.6

2.69

11

35

70

15

15

25

 

2.8

2.69

17-12

35

60

15

15

 

35

4.0

2.46

22-18

35

55

15

15

 

35

5.0

2.46

23 به بعد

35

50

15

15

 

35

4.0

2.31

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

هفته پس از کاشت

کودها در محلول ذخیره A*

(Kg/1000L)

کودها در محلول ذخیره B*

(Kg/1000L)

آبیاری

CN

PN

نیترات آمونیوم

MKP

MgSO4

MgN

حجم

(لیتر/گیاه/روز)

EC

(mS/cm)

 

محصول پاییزه

1

50

 

 

100

25

 

0.4

1.94

2

50

35

 

15

25

 

0.8

2.09

3

35

50

10

15

25

 

1.0

2.24

4

35

50

15

15

25

 

1.2

2.46

12-5

35

50

15

15

 

35

3.0

2.46

13 به بعد

35

50

15

15

 

35

2.0

2.31

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CN: نیترات کلسیم (CaO 26-0-0-15.5)
PN: نیترات پتاسیم (46-0-13)
نیترات آمونیوم: (0-0-33.5)
MKP: مونوپتاسیم فسفات (34-52-0)
MgN: نیترات منیزیم (MgO 16+0-0-11)
*تذکر: در صورتی که کودها در یک محلول ذخیره غلیظ مخلوط شده باشند قبل از این که از آن‌ها برای محصول استفاده کنید آن‌ها را مانند آنچه نشان داده شده است دسته‌بندی کنید. محلول‌های حاوی کلسیم، سولفات یا فسفات را با یکدیگر ترکیب نکنید زیرا چنین مخلوطی یک لایه سوسپانسیون ضخیم تشکیل می‌دهد که می‌تواند تجهیزات آبیاری را مسدود کند.


نکات مهم:
    ریز مغذی‌ها نیز باید به تمام مواد معدنی اشاره شده در قسمت بالا اضافه شوند؛ یک ترکیب پیشنهادی رایج از ریز مغذی‌ها شامل 7.1% آهن، 3.48% منگنز، 1.02% روی، 0.76% مس است که همگی در قالب شلات EDTA استفاده می‌شوند. با اضافه کردن 0.485% مولیبدن به شکل مولیبدات آمونیوم به محلول ذخیره 1 کیلوگرم در 1000 لیتر، محلول نهایی شامل ppm 0.7 آهن، ppm 0.2 منگنز، ppm 0.04 روی، ppm 0.01 مس، ppm 0.13 بور و ppm 0.006 مولیبدن با نسبت رقت 1:100 می‌شود.
    مقدار تعیین شده هر کود از جمله ریزمغذی‌ها را در 1000 لیتر آب حل کنید و در دوزهای مساوی با استفاده از یک تزریق کننده چندسر به آب آبیاری اضافه کنید. در ابتدا تزریق را با سرعت بسیار کم شروع کنید و سپس سرعت آن را در هر یک از سرها به طور یکنواخت افزایش دهید تا این که به EC مورد نظر دست پیدا کنید. PH محلول کودآبیاری را با تزریق محلول رقیقی از فسفریک اسید، نیتریک اسید یا سولفوریک اسید در 5.5 تنظیم کنید. به دنبال آن کودهای توصیه شده از جمله ریزمغذی‌ها را در 100,000 لیتر آب حل کنید، PH را تنظیم و به طور مستقیم روی محصول به کار ببرید.
    مقادیر توصیه شده برای محلول ذخیره مربوط به زمانی است که از یک تزریق کننده با نسبت اختلاط 1:100 استفاده شود. در صورتی که از تزریق کننده‌ای با نسبت ترکیب 1:200 استفاده کنید باید مقدار کودها دوبرابر شوند. برای تزریق کننده‌هایی با نسبت‌های اختلاط دیگر نیز تنظیمات مشابهی اعمال کنید. اگر قابلیت حل یک کود فراتر از حد رفت بیش از یک محلول ذخیره از هر کود تهیه و به مقدار مساوی بین آن‌ها تقسیم کنید.
جدول 4.7: غلظت مواد معدنی در محلول مغذی نهایی زمانی که بخشی از هر یک از محلول‌های ذخیره A و B  مانند چیزی که در جدول 4.6 گفته شد با 98 قسمت آب مخلوط می‌شود.

 

هفته

N-

NO3

N-

NH4

P

K

Ca

Mg

Fe

Mn

Zn

Cu

B

Mo

*EC مورد انتظار (mS/cm)

 

محصول بهاره

1

72

3

235

300

95

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

1.94

2

117

15

35

175

95

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.09

3

140

25

35

133

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.24

4

145

25

35

133

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.46

5

151

25

35

251

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.54

6

158

25

35

270

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.61

7

164

25

35

289

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.69

11-8

170

25

35

308

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.76

17-12

196

25

35

270

67

32

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.46

22-18

189

25

35

251

67

32

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.39

23 به بعد

183

25

35

233

67

32

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.31

محصول پاییزه

1

72

3

235

300

95

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

1.94

2

122

12

35

175

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.09

3

140

15

35

133

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.24

4

145

25

35

133

67

25

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.46

12-5

186

25

35

270

67

32

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.46

13 به بعد

189

25

35

251

67

32

0.7

0.2

0.04

0.01

0.13

0.006

2.39

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

*  EC آب S/cm 0.045 فرض شده و در این مقدار تنظیم شده است.

 جدول 4.8: مقدار مواد معدنی توصیه شده برای محلول NFT در آب معمولی. توجه: سیستم NFT به خاطر از بین رفتن مکرر گیاه و   غیرقابل درمان بودن آن که ناشی از مرگ ریشه است برای خیارهای  کشت بلند مدت توصیه نمی‌شود.
 

محلول ذخیره A

(مخزن 1000 لیتری)

محلول ذخیره B

(مخزن 1000 لیتری)

کود

مقدار

کود

مقدار

نیترات کلسیم

44.4 کیلوگرم

مونو پتاسیم فسفات

22.0 کیلوگرم

نیترات پتاسیم

62.7 کیلوگرم

سولفات منیزیم

50.0 کیلوگرم

نیترات آمونیوم

5.0 کیلوگرم

شلات آهن (13% آهن)

1.0 کیلوگرم

 

 

سولفات منگنز (25% منگنز)

250 گرم

 

 

بوریک اسید (14% بور)

90 گرم

 

 

مس سولفات (25% مس)

30 گرم

 

 

سولفات روی (روی 23%)

35 گرم

 

 

مولیبدات آمونیوم (57% مولیبدن)

8 گرم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نکات:
    اضافه کردن مقادیر مساوی از هر دو محلول ذخیره به آب را تا زمانی ادامه دهید که یک محلول نهایی با EC برابر mS/cm 3.28 حاصل شود. با اضافه کردن فسفریک اسید (در شرایط کم نور) یا نیتریک اسید (در شرایط پرنور) PH را به 6.2 برسانید.
    هنگام اضافه کردن یک محصول جدید از mS/cm 2.24 EC= شروع کنید و سپس به تدریج در طی یک هفته آن را به mS/cm 3.28 برسانید.
    مقدار EC پایه برای آب مورد استفاده mS/cm 0.091-0.045 فرض می‌شود.
با فرض نسبت غلظت 1:100 برای محلول‌های ذخیره B و A، غلظت مواد معدنی در محلول NFT به صورت تئوری به شرح زیر است:


 

ماده معدنی

ppm

نیترات (NO3-N)

156

آمونیوم (NH4-N)

12

فسفر

50

پتاسیم

302

کلسیم

84

منیزیم

50

بور

1.3

مس

0.62

روی

0.12

مولیبدن

0.07

 

0.08

 

0.03

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4.9: مقدار مواد مغذی توصیه شده برای خیارهای محلول NFT و آب سخت

محلول ذخیره A

(مخزن 1000 لیتری)

محلول ذخیره B

(مخزن 1000 لیتری)

محلول ذخیره C

(مخزن 1000 لیتری)

کود

مقدار

کود

مقدار

کود

حجم

نیترات کلسیم

50.0 کیلوگرم

نیترات پتاسیم

80.0 کیلوگرم

نیتریک اسید (67%)

54 لیتر

 

 

سولفات پتاسیم

40.0 کیلوگرم

فسفریک اسید (85%)

24 لیتر

 

 

سولفات منیزیم

60.0 کیلوگرم

 

 

 

 

نیترات آمونیوم

0.6 کیلوگرم

 

 

 

 

شلات آهن (13% آهن)

3.0 کیلوگرم

 

 

 

 

سولفات منگنز (25% منگنز)

400 گرم

 

 

 

 

بوریک اسید (14% بور)

240 گرم

 

 

 

 

سولفات مس (25% مس)

80 گرم

 

 

 

 

سولفات روی (23% روی)

40 گرم

 

 

 

 

مولیبدات آمونیوم (57% مولیبدن)

10 گرم

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

محلول ذخیره C هیچ کود فسفاتی به غیر از فسفریک اسید را شامل نمی‌شود. در صورتی که آب زیاد سخت نباشد و به همان نسبت نیاز به اسید نیز کم باشد 1.5 کیلوگرم مونوپتاسیم فسفات را شامل می‌شود.
با فرض نسبت غلظت 1:100 برای محلول‌های ذخیره B و A غلظت مواد معدنی در محلول NFT به صورت تئوری به شرح زیر است:

 

ماده معدنی

ppm

توضیحات

نیترات (NO3-N)

192

اسید نیتریک محلول C نیتروژن اضافی در اختیار گیاه قرار می‌دهد.

آمونیوم (NH4N)

12

 

فسفر

0

فسفریک اسید محلول ذخیره C فسفر را تامین می‌کند.

پتاسیم

490

 

کلسیم

85

مقدار کلسیم آب محاسبه نشده است.

منیزیم

59

 

آهن

4.5

 

منگنز

1.0

 

بور

0.34

 

مس

0.2

 

روی

0.09

 

مولیبدن

0.05

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5. مقدار کودهای مختلف
5.1 مقادیر کود برای شرایط رشدی مختلف
5.1.1 استفاده از کودهای گرانولار N-P-K در کشت مزرعه‌ای

تراکم گیاه: 40,000-30,000 /هکتار
عملکرد مورد انتظار: 35-25 تن/هکتار
استعمال پیش کاشت

 

نیاز به ماده معدنی (کیلوگرم/هکتار)*

کودهای پیشنهادی (کیلوگرم/هکتار)*

N

P2O5

K2O

MgO

AN

SSP

SOP

MgSO4

85

150

270

50

256

750

540

300

 

 

 

 

 

AN: نیترات آمونیوم (0-0-33.5)
SSP: سوپرفسفات سینگل (0-20-0)
SOP: سولفات پتاس (50-0-0)
*CaO: در صورتی که خاک و آب دچار کمبود کلسیم باشند ممکن است اضافه کردن آن لازم باشد.
رویه‌پاشی
جدول 5.1: نیاز به مواد معدنی و مقدار کودهای توصیه شده برای رویه‌پاشی خیارهای مزرعه‌ای

 

مرحله رشد

نیاز به ماده معدنی

(کیلوگرم/هکتار/مرحله)

گرانولار پیشنهادی

کودهای N-P-K-Mg (کیلوگرم/هکتار/مرحله)

 

N

P2O2

K2O

MgO

18-18-18

20-3-20

MgO4+42-0-12

رشد رویشی

50

50

50

5

280

-

-

گلدهی و میوه‌دهی

50

10

50

0

-

250

-

تولید محصول

70

0

230

20

-

-

*275×2

مجموع

170

60

330

25

280

250

550

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* 2 بار به کار بردن 275 کیلوگرم در هکتار به فاصله 10 روز.


5.1.2 کشت مزرعه‌ای با استفاده از کودهای N-P-K کاملا قابل حل در آب و کودآبیاری
تراکم گیاه: 40,000-30,000 /هکتار
عملکرد مورد انتظار: 50-40 تن/هکتار
در صورتی که مزارع به تجهیزات کودآبیاری مجهز باشند استفاده از آن توصیه می‌شود. هنگامی که کودها به خوبی روی خاک اعمال و کودآبیاری شوند عملکرد مورد انتظار ممکن است مطابق برنامه افزایش یابد؛ در مقایسه با کودهای گرانولار 80% و حدود 50-40 تن در هکتار.
استعمال پیش کاشت

نیاز به ماده معدنی (کیلوگرم/هکتار)

کودهای پیشنهادی (کیلوگرم/هکتار)

N

P2O5

K2O

AN

SSP

SOP

60

160

200

180

800

400

 

 

 

 

AN: نیترات آمونیوم (0-0-33.5)، SSP: سینگل سوپر فسفات 
SOP: سولفات پتاس (50-0-0)
CaO: در صورتی که خاک و آب دچار کمبود کلسیم باشند ممکن است لازم باشد.
کودآبیاری (fertigation)
جدول 5.2: مواد معدنی مورد نیاز و کودهای توصیه شده برای کودآبیاری در خیارهای مزرعه‌ای

مرحله رشد

نیاز به ماده معدنی

(کیلوگرم/هکتار/مرحله)

گرانولار پیشنهادی

کودهای N-P-K-Mg (کیلوگرم/هکتار/مرحله)

 

N

P2O2

K2O

MgO

مولتی کا*

MAP

AN

Magnisal*

رشد رویشی

40

10

60

10

130

16

42

60

گلدهی و میوه‌دهی

70

20

140

40

300

33

-

250

تولید محصول

80

20

200

30

430

33

-

190

مجموع

190

50

400

80

860

82

42

500

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* کودها باید در هر 2-1 چرخه کودآبیاری استفاده شوند.
مولتی کا: نیترات پتاسیم (46-0-13)
MAP: مونو آمونیوم فسفات (0-61-12)
AN: نیترات آمونیوم (0-0-33.5)
Magnisal: نیترات منیزیم (MgO16-0-0-11)
CaO: در صورتی که خاک و آب دچار کمبود کلسیم باشند ممکن است لازم باشد.
5.1.3 تونل‌ها و گلخانه‌ها
الف. کشت خاکی

تراکم گیاه: 24,000-18,000/ هکتار
عملکرد مورد انتظار: 150-120 تن/ هکتار

مقدار کل مواد معدنی مورد استفاده (کیلوگرم/هکتار)

N

P2O5

K2O

MgO

300

240

700

100

 

 

 


CaO: در صورتی که خاک و آب دچار کمبود کلسیم باشند ممکن است لازم باشد.


استعمال پیش کاشت

 

نیاز به ماده معدنی (کیلوگرم/هکتار)

کودهای پیشنهادی (کیلوگرم/هکتار)

N

P2O5

K2O

AN

SSP

SOP

60

160

200

180

800

400

 

 

 

 


AN: نیترات آمونیوم (0-0-33.5)، SSP: سینگل سوپرفسفات (0-20-0)
SOP: سولفات پتاس (50-0-0)
CaO: در صورتی که خاک و آب دچار کمبود کلسیم باشند ممکن است لازم باشد.
1) کودآبیاری (Fertigation) با پخش کمی*


جدول 5.3: مواد معدنی مورد نیاز و کودهای توصیه شده برای کودآبیاری کمی در خیارهای گلخانه‌ای کشت خاکی

مرحله رشد

نیاز به ماده معدنی

(کیلوگرم/هکتار/مرحله)

گرانولار پیشنهادی

کودهای N-P-K-Mg (کیلوگرم/هکتار/مرحله)

 

N

P2O2

K2O

MgO

مولتی کا*

MAP

AN

Magnisal*

استقرار

40

10

60

10

130

16

42

60

رشد رویشی

70

20

140

40

300

33

-

250

گلدهی و میوه‌دهی

80

200

200

30

430

33

-

190

تولید محصول

50

20

100

20

215

33

-

190

مجموع

240

70

500

100

1075

115

42

690

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

* نسبت استفاده ثابت است و در هر منطقه یک مقدار کمی بدون در نظر گرفتن غلظت موجود در آب آبیاری است. کودها باید در هر 2-1 چرخه آبیاری استفاده شوند.
مولتی کا: نیترات پتاسیم (46-0-13)
MAP: مونوآمونیوم فسفات  (0-61-12)
AN: نیترات آمونیوم (0-0-33.5)
Magnisal: نیترات منیزیم (MgO16-0-0-11)
کلسیم
در خاک‌های دارای کمبود کلسیم، این ماده معدنی باید از هنگام به بار نشستن گیاه تا برداشت میوه استفاده شود. نسبت‌ها باید با توجه به غلظت در خاک و آب آبیاری تنظیم شوند. نسبت کلی مورد نیاز برابر 4-2 کیلوگرم/هکتار/ روز CaO است.
2) کودآبیاری (Fertigation) بر مبنای نسبت
جدول 5.4: نیاز به مواد معدنی و کودهای توصیه شده برای کودآبیاری بر مبنای نسبت در خیارهای گلخانه‌ای کشت خاکی

 

مرحله رشد

مفروضات

نیاز به ماده معدنی (کیلوگرم/مترمکعب)

کودهای توصیه شده (کیلوگرم/ متر مکعب)

تعداد روز. مرحله

نسبت آبیاری (مترمکعب/هکتار/روز)

N

P2O5

K2O

MgO

مولتی کا

MAP

AN

Magnisal

استقرار

25

25

0.06

0.02

0.10

0.02

0.21

0.03

0.07

0.1

رشد رویشی

30

40

0.06

0.02

0.10

0.03

0.025

0.03

0

0.21

گل‌دهی و میوه‌دهی

30

55

0.05

0.01

0.12

0.02

0.26

0.02

0

0.12

تولید محصول

25

60

0.03

0.01

0.07

0.01

0.14

0.02

0

0.13

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* غلظت مواد معدنی مورد استفاده برای گیاه در کل چرخه آبیاری بدون تغییر و ثابت است. کودها باید هر 2-1 چرخه آبیاری به کار برده شوند.
مولتی کا: نیترات پتاسیم (46-0-13)
MAP: مونو آمونیوم فسفات (0-61-0)
AN: نیترات آمونیوم (0-0-33.5)
Magnisal: نیترات منیزیم (MgO16-0-0-11)
CaO: در صورتی که خاک و آب دچار کمبود کلسیم باشند ممکن است لازم باشد.
ب. پرورش بدون خاک
خیار را می‌توان در گلخانه‌ها در محیط‌های بدون خاک مانند پرلیت، پشم سنگ، ذغال سنگ نارس و... کشت کرد. هنگامی که خیار در محیط بدون خاک پرورش داده می‌شود باید روی مقدار مواد معدنی که گیاه دریافت می‌کند توجه و نظارت ویژه‌ای داشته باشید زیرا در این حالت خاکی برای جبران مواد مصرف شده وجود ندارد.
عوامل زیر باید در نظر گرفته شوند:
    PH: در محلول مغذی، PH باید در حدود 6.5-5.5 حفظ شود. PH را می‌توان با استفاده از اسیدها کاهش داد. تنظیم سطح PH را می‌توان با تغییر جزئی در نسبت نیترات به آمونیوم در محلول مغذی انجام داد.
    رسانایی الکتریکی (EC): EC محلول مغذی و محدوده ریشه (بسته به خواص آب مورد استفاده) نباید به ترتیب از 2.2 و Ds/m 3.0 تجاوز کند.
    نیترات (NO3): سطح نیترات موجود در آب که با توجه به مرحله رشدی متغیر است باید ppm 300-200 باشد.
    نسبت نیترات/آمونیوم نباید کم‌تر از 5:1 باشد.
    نیتریت (NO2): مقدار نیتریت باید صفر باشد زیرا حضور آن در محیط کشت باعث اختلال در عملکرد ریشه می‌شود.
    آمونیاک (NH3) و آمونیوم (NH4): سطوح بالای آمونیاک یا آمونیوم توانایی جذب پتاسیم در ریشه را مهار می‌کند.
 

جدول 5.5: داده‌های تغذیه‌ای برای خیارهای گلخانه‌ای در شرایط رشد هلندی:

پارامتر

غلظت

پشم سنگ

پشم سنگ

(استفاده مجدد از زهاب)

گیاه- ماده خشک (8-7%)

محلول مغذی

اطراف ریشه

محلول مغذی

اطراف ریشه

محدوده پیشنهادی

کمبود

حد بالا

EC (mS/cm)

2.2

3.0

1.7

3.0

 

 

 

 

غلظت (میلی‌گرم/ لیتر)

(%)

NH4

22.5

9.0>

18.0

9.0>

 

 

 

K در شیره

 

 

 

 

0.63-0.59

0.18>

 

K

312.8

312.8

254.2

312.8

3.91-3.13

2.35>

 

Ca

160.4

260.7

110.3

260.7

3.21-2.41

1.20>

 

Mg

33.4

72.9

24.3

72.9

0.73-0.36

0.37>

 

N کلی

 

 

 

 

5.60-4.20

 

 

NO3

992.0

1116.0

728.5

1116.0

1.86

 

 

S کلی

 

 

 

 

0.32

 

 

SO4

132.1

336.4

96.1

336.4

 

 

 

P

 

 

 

 

0.93-0.62

0.47>

 

H2PO4

121.3

87.3

121.3

87.3

 

 

 

Si

21.1

16.9

21.1

16.9

0.07-0.06

 

 

Na

 

 

 

 

 

 

 

 

غلظت (میلی‌گرم/لیتر یا ppm)

میلی‌گرم/کیلوگرم (ppm)

Fe

0.838

0.838

0.838

1.396

111.7-83.8

 

 

Mn

0.549

0.385

0.549

0.385

164.8-54.9

 

*549.3<

Zn

0.327

0.458

0.327

0.458

143.8-49.0

26.1>

 

B

0.270

0.054

0.270

0.540

75.6-54.0

43.2>

108.0<

Cu

0.048

0.095

0.048

0.095

10.2

**8.9>

 

Mo

0.048

-

0.048

-

9.59-0.96

0.29>

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

* در برگ‌های پیر
**در برگ‌های جوان؛ در برگ‌های پیر کمبود در mg/kg DM 5.08 Cu<
نکته مهم: داده‌های ارائه شده در قسمت بالا متناسب با موقعیت‌های مشابه هلندی آماده شده‌اند و برای تطابق با موقعیت مکانی شما ممکن است به یک سری تغییرات جزئی نیاز داشته باشند.
منابع:
    N. Straver، محلول‌های مغذی برای سبزیجات و گل‌هایی که در آب یا محیط‌های کشت رشد می‌کنند. 1994.
    C. de Kreij, Sonneveld C., Warmenhoven M.G. and Straver N.A. راهنمای مقدار مواد معدنی در سبزیجات و گل‌های زیر شیشه‌ای. 1992.


جدول 5.6: کودآبیاری خیارهای کشت بدون خاک در طول مرحله استقرار تا گل‌دهی

مرحله رشد

استقرار-گل‌دهی

غلظت مواد در آب آبیاری (g/m3=ppm)

کودهای پیشنهادی

N*

P

K

Ca

Mg

مولتی کا

MKP

AN

CN

Magnisal*

مقدار مورد نیاز

150

45

220

100

40

 

 

 

 

 

مقدار در آب **

-

-

-

100

20

 

 

 

 

 

اضافه شده از طریق کود

150

40

220

-

20

420

200

220

-

210

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

*90-80% به شکل NO3، 20-10% به شکل NH4+
**براساس مقادیر موجود در آب آبیاری ppm 100 کلسیم و ppm 20 منیزیم


جدول 5.7: کودآبیاری خیارهای کشت بدون خاک در طول مرحله میوه‌دهی تا تولید محصول

مرحله رشد

میوه‌دهی- تولید محصول

غلظت مواد در آب آبیاری (g/m3=ppm)

کودهای پیشنهادی

N*

P

K

Ca

Mg

مولتی کا

MKP

AN

CN

Magnisal*

مقدار مورد نیاز

200

50

330

140

70

 

 

 

 

 

مقدار در آب **

-

-

-

100

20

 

 

 

 

 

اضافه شده از طریق کود

200

50

300

40

50

690

220

100

210

400

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

*90-80% به شکل NO3، 20-10% به شکل NH4+
**براساس مقادیر موجود در آب آبیاری ppm 100 کلسیم و ppm 20 منیزیم
    مولتی کا: نیترات پتاسیم (46-0-13)
MKP   : مونو پتاسیم فسفات (34-52-0)
AN    : نیترات آمونیوم (0-0-33.5)
  کلسیم نیترات (CaO26-0-0-15.5)
Magnisal    : نیترات منیزیم (MgO16-0-0-11)
   ریزمغذی‌ها: باید در طول دوره رشد در سطوح زیر (ppm) حفظ شوند:

 

Mo

B

Cu

Zn

Mn

Fe

(ppm=g/m2)

0.05

0.25

0.05

0.32

0.55

0.9

 

 

 

 


5.2 توصیه‌هایی برای به کار بردن کود
در قسمت زیر نمونه‌هایی از توصیه‌هایی برای پرورش خیار در خاک‌های مختلف و روش‌های پرورشی متفاوت آورده شده است.
الف- خیارهای پرورشی در مزرعه روباز و روی خاک (محیط) دارای بافت لومی
عملکرد مورد انتظار 40 تن در هکتار است. آبیاری به روش قطره‌ای است و روش استفاده از کود عبارت است از:
کوددهی ریشه‌ای و به دنبال آن رویه‌پاشی
مرحله اول شامل تعیین مواد مغذی حذف شده توسط گیاه و مقادیر توصیه شده بر اساس عملکرد و روش انتخابی برای پرورش است (جدول 5.8):
    روش پرورش: مزرعه روباز
    نوع خاک: لومی
    عملکرد مورد انتظار: 40 تن در هکتار


جدول 5.8: مواد مغذی مورد نیاز و نسبت‌های توصیه شده از مواد معدنی برای خیارهایی که در خاک لومی پرورش پیدا می‌کنند با 40 تن در هکتار عملکرد مورد انتظار

 

مواد مغذی مورد نیاز گیاه (کیلوگرم/هکتار)

N

P2O2

K2O

CaO

MgO

حذف شده از طریق عملکرد

44

20

80

10

8

جذب شده بوسیله گیاه

144

62

257

194

46

نسبت‌های توصیه شده

173

180

334

97

46