نکاتی در مورد کاشت گوجه فرنگی هیدروپونیک

محصولات هیدروپونیک محصولاتی هستند که بجای رشد در خاک، در محلول آبی حاوی مواد مغذی رشد می‌کنند. در واقع ریشه‌های آن‌ها در مواد غیرخاکی قرار می‌گیرند و مواد مغذی را از طریق آب جذب می‌کنند. رشد گوجه فرنگی به روش هیدروپونیکی به گیاه اجازه می‌دهد تا در محیط کنترل شده با کمترین احتمال بیماری رشد پیدا کند و فرایند رشد سریعتر و عملکرد میوه بیشتر بالا رود. اما با این حال، کاشت هیدروپونیک گوجه فرنگی بسیار کارآمد و گاه گران‌تر از کاشت معمولی آن است، به خصوص اگر سیستم هیدروپونیک را پیش از این تنظیم یا راه اندازی نکرده باشید.

قسمت اول : تنظیم و راه اندازی سیستم هیدروپونیک

1. انتخاب نوع سیستم

انواع مختلفی از سیستم‌های هیدروپونیک وجود دارد و گوجه فرنگی می‌تواند به خوبی در هر یک از آن‌ها رشد کند. دستورالعمل‌های این بخش به شما آموزش می‌دهد که چگونه یک سیستم جزر و مدی ایجاد کنید که نسبتا ارزان و آسان است. این سیستم همچنین به عنوان سیلاب و تخلیه نیز شناخته شده است زیرا گیاهان را با محلول‌های مواد مغذی سیلاب می‌کند و سپس محلول را از بین می برد (تخلیه می‌کند).

نکته: فروشگاه‌های مخصوص هیدروپونیک و فروشگاه‌های لوازم آلات کشاورزی کیت و پکیج کامل هیدروپونیک را که شامل همه چیزهایی است که شما  برای تنظیم سیستم خود نیاز دارید، به فروش می‌رسانند. به طور خلاصه، شما می‌توانید هر جزء را به طور جداگانه خریداری کنید یا حتی برخی از آن‌ها را در اطراف خانه خود پیدا کنید. قبل از ساخت سیستم هیدروپونیک، قبل یا بعد از استفاده از اجزای مورد نیاز، آن‌ها را تمیز و مرتب کنید.

معرفی انواع سیستم‌های هیدروپونیک برای کاشت گوجه فرنگی: 

سیستم آب عمیق: سیستمی ساده برای گوجه فرنگی گیلاسی و سایر گیاهان کوچک.

سیستم چند جریانی: یک نسخه بزرگتر از سیستم جزر و مدی که بر نیروی گرانش متکی است. ساختن آن سخت است اما ظرفیت گیاهان بیشتری دارد.

سیستم شیب‌دار تغذیه‌ای(NTF):  گیاهان را با ریشه‌های آویزان در یک سطح شیب دار در مقابل گذر مواد مغذی قرار می‌دهند. این سیستم کمی گران و دارای جزئیات فراوان است اما برخی تولیدکنندگان تجاری آن را ترجیح می‌دهند. 

2. انتخاب محل مناسب قرار دادن سیستم

سیستم‌های هیدروپونیک فقط برای محیط‌های داخلی و گلخانه‌ای مناسب است. آن‌ها به کنترل دقیق نیاز دارند تا به درستی کار کنند، بنابراین باید آن‌ها را در یک مخصوص نصب کرد. این کار به شما این امکان را می‌دهد که دما و رطوبت را برای سطوح دقیق مورد نیاز برای رشد بهتر تنظیم کنید.

• ممکن است هیدروپونیک‌ها با استفاده از نور طبیعی رشد کنند اما برخی سیستم‌ها نیاز دارند تا تحت پوشش‌های شیشه‌ای یا پلی اتیلنی مانند سقف گلخانه ای قرار بگیرند.

3. انتخاب یک ظرف بزرگ و پلاستیکی پر از آب به عنوان مخزن

از یک ظرف پلاستیکی استفاده کنید که در هر نوری سبب جلوگیری از رشد جلبک‌ها شود. استفاده از مخزن بزرگتر، باعث می‌شود تا سیستم هیدروپونیک شما با ثبات‌تر و موفق‌تر عمل کند. هر بوته گوجه فرنگی نیاز به حدود 5/2 گالن محلول مواد مغذی دارد. با این حال، بسیاری از عوامل می‌توانند باعث شوند تا بوته‌های گوجه فرنگی آب بیشتری استفاده کنند، بنابراین توصیه می‌شود از ظرفی استفاده کنید که می‌تواند دو برابر مقدار آب پیشنهاد شده را نگهداری کند.

• برای این منظور می‌توانید یک سطل پلاستیکی یا سطل زباله استفاده کنید. از برندی استفاده کنید که آلودگی ایجاد نکند. همینطور قبل از استفاده از ظرف آن را با آب آشامیدنی بشویید. 

• آب باران جمع آوری شده ممکن است برای هیدروپونیک مناسب‌تر از آب شیرین باشد، به خصوص اگر آب شیرین مورد استفاده شما "سختی " داشته باشد یا میزان مواد معدنی آن بالا باشد .

4. قرار دادن سینی در بالای مخزن

این سینی در واقع همان سینی محل جزر و مد است و از گوجه فرنگی های شما حمایت می‌کند و به طور مرتب با مواد مغذی و آب که ریشه های گوجه فرنگی آن را جذب می کند، پُر خواهد شد. سینی باید به اندازه کافی محکم باشد تا گیاهانتان را نگه دارد و بالاتر از مخزن خود آن را قرار دهید تا آب اضافی به آن منتقل شود. سینی‌ها معمولا از پلاستیک ساخته شده است، نه فلز. برای جلوگیری از خوردگی که می‌تواند گیاهان را تحت تاثیر قرار دهد و سینی را از بین ببرد.

5. نصب موتور پمپ

شما می‌توانید یک پمپ آب را از یک فروشگاه هیدروپونیک خریداری کنید یا از فروشگاه‌های ابزارآلات تهیه کنید. بسیاری از پمپ‌ها دارای فهرستی از جریان آب در ارتفاع‌های مختلف هستند. شما می‌توانید از این فهرست برای پیدا کردن یک پمپ که به اندازه کافی قوی باشد برای ارسال آب از مخزن به سینی حاوی گیاهان استفاده کنید. با این وجود بهترین روش ممکن است انتخاب یک پمپ قدرتمند، قابل تنظیم و آزمایش با یک بار تنظیمات برای سیستم شما باشد.

6. نصب لوله‌های انتقال بین مخزن و سینی

با استفاده از لوله نیم اینچی (25/1 سانتی‌متر)از جنس PVC یا هر لوله‌ای که در پکیج هیدروپونیک شما موجود است، می‌توانید آن را بین پمپ آب و سینی قرار دهید، بنابراین سینی را می‌توان با توجه به ارتفاع گوجه فرنگی و ریشه‌ها تنظیم کنید.

• لوله‌های ورودی و خروجی را در انتهای مخالف سینی قرار دهید تا میزان گردش آب را افزایش دهید.

7. نصب لوله سرریزکننده

یک لوله PVC دیگر را به سینی با یک اتصال وصل کنید، که در ارتفاعی پایین‌تر از ریشه قرار دارد. هنگامی که آب به این سطح می‌رسد، از طریق این لوله به مخزن می رود.

• در نظر داشته باشید که قطر لوله سرریز باید از قطر لوله ورودی پمپ بزرگتر باشد تا از سیلاب و سرریز جلوگیری شود.

8. نصب تایمر به پمپ

یک تایمر ساده می‌تواند برای تنظیم پمپ آب در فواصل منظم استفاده شود. پمپ کردن آب باید قابل تنظیم باشد، بنابراین شما می‌توانید مقدار مواد مغذی محلول در آب را که بسته به هر مرحله از رشد گیاهان تنظیم شده است را افزایش یا کاهش دهید.

• تایمر 15 آمپری ضد آب توصیه می‌شود.

• هر پمپ آب باید یک راه برای پیوست تایمر داشته باشد که بر اساس مدل آن متفاوت است. اگر با این مرحله مشکل دارید، از سازنده سوال کنید.

9. راه اندازی سیستم هیدروپونیک گوجه فرنگی

پمپ آب را روشن کنید و ببینید کجا آب می رود، اگر جریان آب نتواند به سینی برسد یا اگر آب بیش از حد در لبه سینی قرار گیرد، ممکن است نیاز باشد تا پمپ و لوله تخلیه را تنظیم کنید. هنگامی که آب را به قدرت صحیح تنظیم کردید، تایمر را چک کنید تا ببینید که آیا پمپ در زمان مشخص شده تنظیم می شود یا خیر.

 قسمت دوم: پرورش گوجه‌ در سیستم هیدروپونیک

1. پرورش بذرهای گوجه فرنگی در مواد مغذی

هر زمان که برایتان ممکن بود بذرهای گوجه را آماده کشت کنید. اگر بذر گیاهان را از خارج از منزل آورده‌اید، ممکن است آفات و بیماری به سیستم هیدروپونیک شما منتقل شود. پس از جای مطمئن بذرها را تهیه کنید. بذرها را در یک سینی با مواد مخصوص پرورش هیدروپونیک، به جای خاک معمولی قرار دهید. قبل از استفاده، مواد را با آب دارای 5/4=pH خیس کنید. pH سنج را می‌توانید در پکیج مخصوص خریداری شده پیدا کنید یا از مغازه‌های مرتبط بخرید. بذر را در زیر سطح بگذارید و زیر قسمت‌های گود پلاستیکی یا 

دیگر مواد شفاف نگه دارید تا رطوبت را جذب کرده و دانه‌ها جوانه بزنند. 

مواد مورد نیاز برای رشد گوجه فرنگی به صورت هیدروپونیک:

پشم سنگ: برای رشد گوجه فرنگی عالی است، اما ماسک و دستکش را برای جلوگیری از حساسیت استفاده کنید.

پوست نارگیل: انتخاب عالی، به ویژه هنگامی که با خاک رس ترکیب می شود. محصولات بی کیفیت بهتر است با آب شستشو داده شوند زیرا دارای نمک هستند.

پرلیت: ارزان و مقرون به صرفه و مؤثر است، اما در یک سیستم جزر و مدی شسته می شود. بهترین اثر آن ترکیبش با 25٪ ورمیکولیت است.

2. قرار دادن نهال‌های گوجه فرنگی در زیر نور

به محض اینکه گیاهان جوانه می‌زنند، پوشش را حذف کرده و نهال‌ها را زیر منبع نور برای حداقل 12 ساعت در روز قرار دهید. فقط لامپ‌های رشته‌ای را به عنوان آخرین راه حل استفاده کنید، زیرا حرارت بیشتری از سایر گزینه‌ها تولید می‌کنند.

• در بخش تنظیمات سیستم هیدروپونیک خریداری شده، به گزینه‌های نور توجه کنید.

• مراقب باشید که اجازه ندهید که نور بر روی ریشه تابیده شود تا از آسیب دیدن آن‌ها جلوگیری شود. اگر ریشه‌ها با مواد از پیش تعیین کننده یا کمکی پیش از آماده شدن برای پیوند شستشو داده شوند، ممکن است نیاز به خیساندن باشند تا این مواد اضافی از بین بروند.

3. انتقال نهال‌های گوجه فرنگی به سیستم هیدروپونیک

منتظر بمانید تا ریشه‌ها از پایین سینی رشد بیرون بیاید و اولین مجموعه برگ واقعی رشد کند که ظاهر آن بزرگتر و متفاوت‌تر از سایر برگ‌هاست. این روند معمولا 10 تا 14 روز به طول می‌انجامد. هنگامی که آن‌ها را در سیستم هیدروپونیک قرار می‌دهید، می‌توانید آن‌ها را در فواصل 25 تا 30 سانتی‌متر در یک لایه از همان ماده قرار دهید یا آنها را به گلدان های خالص پلاستیکی حاوی همان مواد انتقال دهید.

• اگر از سیستمی به غیر از سیستم جزر و مدی استفاده می‌کنید، نوع قرار گرفتن گیاهان در سینی (شیب دار و...) را در نظر بگیرید. 

4. شروع به کار تایمر

برای شروع، سعی کنید پمپ را به مدت 30 دقیقه هر 5/2 ساعت یک بار به کار بیاندازید. بیش از 5/2 ساعت از پمپ روشن بدون انتقال آب استفاده نکنید. سپس به گیاهان نگاه کنید، اگر رو به پژمردگی بروند باید فرکانس آبیاری را افزایش دهید و اگر ریشه‌ها باریک یا خشک شدند آن را کاهش دهید. در حالت ایده آل، ماده‌ای که ریشه گیاهان در آن قرار دارند باید هنگام چرخه آبی بعدی کاملا خشک باشند.

• حتی هنگامی که یک چرخه آبیاری کامل می‌شود، پس از اینکه گیاهان شروع به شکوفه و میوه دادن می‌کنند، ممکن است نیاز به افزایش فرکانس آبیاری داشته باشید، زیرا فرآیند رشد ممکن است نیاز به آب اضافی داشته باشد.

5. تنظیم نور مصنوعی برای کاشت هیدروپونیک گوجه فرنگی

برای ایجاد شرایط ایده آل رشد گوجه فرنگی، آن‌ها را بین 16 تا 18 ساعت در روز در معرض نور لامپ قرار دهید. سپس چراغ‌ها را خاموش کنید و به مدت 8 ساعت در تاریکی قرار دهید. اگر فقط می‌خواهید به نور خورشید متکی باشید، گیاهان همچنان رشد می‌کنند، اما احتمالا رشد آرامی داشته باشند.

6. بوته‌های تعیین کننده و بلند گوجه فرنگی

برخی از گیاهان گوجه فرنگی "تعیین کننده" هستند، به این معنی که آن‌ها به اندازه خاصی رشد کرده و سپس متوقف می‌شوند. اما برخی دیگر هم‌چنان به طور نامحدود رشد می‌کنند و ممکن است به تدریج بتوانند به درستی رشد کنند. آن‌ها را با شکستن ساقه‌هایشان با دستان خود به جای بریدن، هرس کنید تا به اندازه بوته های تعیین کننده برسند.

• در نظر داشته باشید که حتی اگر گوجه فرنگی‌های تعیین کننده بدون فیکس کردن رشد کنند، حتی اگر گیاهان را درست و به اندازه نبرید، احتمال کاهش عملکرد وجود دارد. به این صورت که هنگام میوه دادن چون بیش از حد بلند هستند، ممکن است از بین بروند یا میوه‌هایشان لهیده شوند.

7. گرده افشانی گوجه فرنگی هنگام شکوفه دادن

هنگامی که بوته گوجه فرنگی شکوفا می‌شود، چون در محیط هیدروپونیک شما حشره‌ای وجود ندارد که آن‌ها را گرده افشانی کند، شما باید خودتان این کار را انجام دهید. صبر کنید تا گلبرگ‌های شکوفه گوجه فرنگی به اندازه کافی رشد کند و به سمت عقب یعنی مرکز گل و پرچم، متمایل شود با این کار مادگی گل در معرض دید قرار می‌گیرد. هر کدام از گرده‌های پوشیده شده توسط پرچم را با یک قلم‌مو تمیز به آرامی تا دورتادور گلبرگ بکشید تا گرده افشانی انجام شود. این کار را روزانه یکبار انجام دهید.

قسمت سوم : ایجاد شرایط رشد خوب برای کاشت هیدروپونیک گوجه فرنگی 

1. کنترل دما

در طول روز دمای هوا باید 18 تا 24 درجه سانتیگراد و در شب باید  13 تا 19 درجه سانتی‌گراد باشد. برای تنظیم دمای هوا از ترموستات و فن استفاده کنید. در حالی که گیاهان رشد می‌کنند، دمای آن را کنترل کنید، زیرا تغییرات دمایی می‌تواند باعث تغییر چرخه رشد گوجه فرنگی شود. 

• به دمای محلول رشد نیز توجه کنید. دمای محلول باید بین 20 تا 25 درجه سانتی گراد باشد. با این حال، شما لازم نیست آن را دقیقا در این محدوده نگه دارید. و اگر کمی به خارج از این محدوده برسد هم، مناسب است. فقط مراقب باشید که دمای

 محلول کمتر از 15 درجه یا بالاتر از 27 درجه سانتی‌گراد نرود. 

2. قرار دادن فن در اتاق رشد

نصب یک فن که به خارج یا اتاق دیگری خارج می‌شود، ممکن است به حفظ درجه حرارت حتی در تمام اتاق کمک کند. جریان هوای فن باعث ایجاد گرده افشانی نیز می‌شود، همانطور که توضیح داده شد، می‌توانید گرده افشانی را دستی نیز انجام دهید. پس نصب فن یک گزینه اختیاری خواهد بود.

3. اضافه کردن محلول حاوی مواد مغذی

استفاده از محلول مواد مغذی برای رشد به جای کودهای معمولی بهتر از آب خالی خواهد بود. از محلول‌های آلی پرهیز کنید چون ممکن است در اثر نور خورشید تجزیه شده و ممکن است سیستم شما را پیچیده‌تر کند. از آنجا که نیازهای سیستم شما با توجه به نوع گوجه فرنگی کشت شده و مواد معدنی آب شما متفاوت خواهد بود، ممکن است نیاز به تنظیم مقدار یا نوع محلول غذایی مورد استفاده شما نیز متفاوت باشد. با این حال برای شروع، دستورالعمل‌های بر روی بسته بندی را بخوانید تا مقدار مورد نیاز برای اضافه شدن به مخزن آب را تعیین کنید.

• گاهی اوقات ترکیب دو نوع ماده مغذی ممکن است نتیجه معکوس نیز داشته باشد اما گاهی اوقات نیز باعث نیز رشد بهتر شود که این امر کاملا تجربی خواهد بود.

• شما ممکن است بخواهید از فرمولاسیون‌های مخصوص رشد میوه در حالی که گوجه فرنگی‌ها در حال رشد هستند، استفاده کنید و سپس بعد از آن فرمولاسیون‌های مخصوص رشد ازدیاد شکوفه‌ها استفاده کرده تا در دور بعدی شکوفه‌ها بیشتر شوند.

4. تنظیم pH

برای تنظیم pH آب یا محلول حاوی مواد مغذی می‌توانید از کیت‌های تنظیم pH یا کاغذ لیتموس استفاده کنید. اگر pH در محدوده 8/5 تا 3/6 تنظیم نباشد، می‌توانید از یک فروشگاه مواد هیدروپونیک مواد لازم برای تنطیم pH به سمت اسیدی یا قلیایی شدن را تهیه کنید. 

• از محلول اسید فسفریک برای کاهش pH (اسیدی شدن) و از محلول پتاسیم هیدروکسید برای افزایش pH (قلیایی شدن) نیز می‌توانید استفاده کنید. 

5. نصب چراغ مخصوص رشد

چراغ‌های رشد مصنوعی به شما این امکان را می‌دهد که شرایط سالم و ایده آل را شبیه سازی کنید و اجازه دهید که گوجه فرنگی‌تان  ساعت‌های بیشتری از نور خورشید را در اختیار داشته باشد. این یکی از مزایای اصلی یک سیستم در حال رشد در محیط داخلی است. با این حال، اگر شما از یک گلخانه یا یک منطقه دیگر استفاده می کنیدکه مقادیر زیادی نور طبیعی را دریافت می کنید، ممکن است یک میزان رشد کمتر داشته باشید ولی در مصرف برق صرفه جویی می‌شود.

• لامپ‌های هالیدهای فلزی دقیق ترین لامپ‌ها برای شبیه سازی نور خورشید هستند و آن‌ها را به عنوان یک انتخاب محبوب برای سیستم های هیدروپونیک شبیه سازی می‌کند. چراغ های فلورسنت، سدیم و چراغ‌های LED نیز در دسترس هستند، اما ممکن است باعث رشد کندتر یا متفاوتی شوند. از چراغ‌های رشته‌ای که در مقایسه با گزینه‌های دیگر ناکارآمد و کوتاه مدت‌تر هستند، اجتناب کنید.

6. میزان هدایت الکتریکی آب

یک هدایت سنج الکتریکی یا EC meter ممکن است گران باشد اما بهترین روش اندازه گیری غلظت مواد مغذی در آب است. نتایج خارج از محدوده 2 تا 5/3 نشان می‌دهد که آب باید تغییر یا تا حدی تغییر کند. اگر از دو نوع ماده مغذی استفاده می‌کنید حتما هدایت الکتریکی آب را اندازه بگیرید. اما اگر به هر دلیلی نتوانستید یک EC meter تهیه کنید با توجه به علائم ظاهری گیاه می‌توانید بفهمید که :

• اگر نوک برگ‌ها بالا باشد یا ساقه‌ها قرمز رنگ باشند، pH خیلی کم و میزان مواد مغذی خیلی بالاست، یعنی محلول غلیظ است. که می‌توانید محلول رقیق حاوی pH=6 اضافه کنید. اگر نوک برگ‌ها رو به پایین متمایل باشند یا ساقه‌ها زرد باشند، pH خیلی زیاد و میزان مواد مغذی کم است، یعنی محلول رقیق است. 

7. تغییر منظم محلول و مواد مغذی مورد نیاز برای کاشت هیدروپونیک گوجه فرنگی

به طور منظم محلول آب و مواد مغذی را تغییر دهید. اگر سطح آب در مخزن خیلی کم شود، آب بیشتری اضافه کنید، اما مواد مغذی بیشتری اضافه نکنید. هر دو هفته یا هر هفته یک بار اگر گیاهان شما سالم نباشند، مخزن را به طور کامل خالی کنید و مواد نگهدارنده و ریشه‌های گوجه فرنگی را با آب خالص با pH=6 بشویید تا مواد معدنی که می‌تواند باعث آسیب شود را از بین ببرید. مخزن را با یک محلول آب و مواد غذایی جدید پر کنید و قبل از شروع به کار پمپ مطمئن شوید که pH را متعادل کرده‌اید. 

• برای شستشوی ریشه‌ها از آب معمولی هم می‌توانید استفاده کنید.