هرس درختان

هرس یک عمل باغبانی است که شکل و رشد یک گیاه را تغییر می‌دهد. از لحاظ علمی و همچنین از لحاظ زیباشناسی، هرس نیز می تواند یکی از اقدامات پرورشی و نگهداری باشد. در صورتی که هرس به طور مرتب و به درستی انجام شود، باعث پیشگیری از بسیاری مشکلات می‌گردد.

چرا باید هرس کنیم؟

هرس به منظور بهبود سلامت گیاهان:

· حذف شاخه های مرده و یا زخمی شده توسط بیماری، حشرات، حیوانات، طوفان و یا دیگر آسیب‌های محیطی

• حذف شاخه‌های شلوغ و درهم
• حذف شاخه‌های خرد شده یا له شده
• تحریک گیاه به رشد و شاخه‌زنی
• تحریک گیاه به منظور توسعه بیشتر ریشه

قسمت‌های اصلی درخت را هرس نکنید. شاخه‌های بزرگ که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات متعدد بهداشتی شوند را حذف کنید. همچنین شاخه‌هایی که شکل طبیعی گیاه را از بین می‌برند و از رشد شاخه‌های کوچک‌تر جلوگیری می‌کنند نیز باید هرس شوند.

هرس به منظور زیبایی بخشیدن به منظره و چشم انداز گیاه:

• تقویت رشد گل و میوه
• حفظ استحکام گیاه
• حفظ یک فرم مطلوب برای گیاه یا فرم‌های باغی خاص

هرس به منظور بهبود ظاهر گیاهان

این که یک درخت چه فرمی داشته باشد و چطور دیده شود، بسیار مهم است. برای اکثر منظره‌ها، فرم طبیعی گیاه بهترین شکل است. بوته‌ها را به صورت اشکال هندسی برش ندهید زیرا بر گلدهی تاثیر می‌گذارد، مگر این‌که این کار برای یک هدف خاص باشد. هرس باید به درستی و صحیح انجام شود. به این صورت که:

• اندازه و شکل گیاه کنترل شود.
• بوته‌های همیشه سبز به صورت متقارن و با تناسب هرس شوند.

· از بین بردن شاخه‌های ناخواسته، آسیب دیده و باردهی ناخواسته یا نامطلوب که ظاهر گیاه را زشت می‌کنند.

هرس به منظور محافظت از مردم:

• شاخه‌های مرده را بردارید.
• درختان خطرناک را کاهش دهید.

· شاخه‌های درختانی که برای خانه‌ها، مکان‌هایی مثل پارکینگ‌ها یا پیاده‌روها یا هرجایی که می‌توانند به مردم و یا اموال آن‌ها ضرر و زیان برسانند و مزاحمت ایجاد کنند را حذف کنید.

· شاخه‌هایی که بالای چراغ‌های خیابانی، آنتن‌های مخابراتی و بالای سیم‌ها هستند را از بین ببرید. به یاد داشته باشید از هرس شاخه‌هایی که نزدیک سیم‌ها هستند اجتناب کنید و برای رسیدگی به این مورد با کارکنان تعمیراتی اداره مربوطه، تماس بگیرید.

• شاخه‌هایی که دید را در تقاطع‌ها پنهان می‌کنند، را هرس کنید.

· برای حفظ امنیت، شاخ و برگ‌هایی که مانع ورود به خانه شما می‌شوند را حذف نمایید.

هرس در زمان کاشت شروع می‌شود:

هرس در واقع بهترین راه برای پرورش صحیح یک گیاه جوان است. برای درختان جوان بسیار مهم است که برای ایجاد ساختارهای قوی تشویق شوند (شکل 1).

درختان جوانی که به صورت نادرست هرس شده‌اند یا چندین سال هرس نشده‌اند، ممکن است برای حذف شاخه‌های بزرگ‌تر به هرس سنگین نیاز داشته باشند تا درخت ظاهر بدی نداشته باشد.

در زمان هرس، فقط شاخه‌های مرده، بیمار یا شکسته را حذف کنید. هرس یک درخت یا بوته را در فصل خواب انجام دهید.

• به درختان جوان شکل دهید اما شاخه‌های اصلی را قطع نکنید.

· شاخه‌های درهم و شلوغ و شاخه‌هایی که به سمت مرکز درخت حرکت می‌کنند را حذف کنید.

· همانطور که درختان جوان رشد می‌کنند، شاخه‌های پایینی را برای بالا بردن تاج، حذف کنید و شاخه‌هایی را که بیش از حد به تنه نزدیک شده‌اند را نیز حذف نمایید.

· تنه‌های اصلی متعدد بر روی گیاهان همیشه سبز و درختان دیگر که داشتن یک رأس برای آن‌ها مطلوب‌تر است، را حذف کنید.

هرس بوته‌ها به اندازه هرس درخت‌ها مهم نیست ولی سعی کنید از همین اصول برای هرس بوته‌ها پیروی کنید تا گیاه به داشتن شاخه‌های با ساختار قوی تشویق شود. بوته‌هایی که در گلدان‌ها کاشته می‌شوند به هرس کمتری نیاز دارند.

· هنگام هرس بوته‌ها، شاخه‌ها را تنک کنید و همه شاخه‌های شکسته، بیمار و شاخه‌هایی که از هم عبور کرده‌اند را حذف کنید.

· زمانی که بوته‌ها به عنوان پرچین کاشته می‌شوند، هر گیاه را به فاصله 15 سانتی‌متر از سطج زمین هرس کنید.

هرس درختان بزرگ و تثبیت شده در خاک:

معمول ترین انواع هرس درختان عبارت است از:

• تنک کردن تاج: در درختان جوان، شاخه‌های سراسر تاج را برای هرس انتخاب کنید. این امر با افزایش نفوذ نور و گردش هوا، فرم و سلامت بیشتری را برای درخت به ارمغان می‌آورد. تاکید بیشتر برای شاخه‌های ضعیف است (برای درختان بالغ این کار را بیش از حد انجام ندهید).
• بالا بردن تاج: در درختان در حال بلوغ و درختان بالغ شاخه‌های پایینی را حذف کنید.
• کوچک کردن تاج: برای کاهش ارتفاع تاج، شاخه‌های بزرگ‌تر در بالای درخت را حذف کنید. هرس تاج برای کوچک کردن آن با بالا بردن تاج متفاوت است زیرا شاخه‌ها بلافاصله از بالای شاخه‌های جانبی برداشته می‌شوند. کوچک کردن تاج فقط زمانی که خیلی ضروری است باید انجام شود.
• مرتب کردن تاج: چوب‌های بیمار، مرده و آسیب دیده را از تاج درخت هرس کنید.

هرس صحیح شاخه

· برای کوتاه کردن یک شاخه، آن را تا شاخه کناری قطع کنید یا برش را 6 میلی‌متر بالاتر از جوانه برش دهید.

• همیشه هرس را تا بالای یک جوانه انجام دهید تا رشد یک شاخه جوان تشویق شود.

هرس شاخه‌های بزرگ

 برای برداشتن شاخه‌های بزرگ، برای جلوگیری از پاره شدن پوست، سه یا چهار برش ضروری است. اولین برش را از قسمت پایینی شاخه حدودا 45 سانتی‌متر از تنه درخت، انجام دهید. در این برش، یک سوم تا نیمی از شاخه را قطع کنید. برش دوم را بر روی شاخه انجام دهید به گونه‌ای که 2 سانتی‌متر جلوتر از برش زیرین باشد. برش را تا جایی که شاخه بشکند، ادامه دهید.

قبل از برش نهایی و جدا کردن شاخه از ساقه اصلی، طوق شاخه را پیدا کنید. طوق شاخه از بافت ساقه در اطراف پایه شاخه رشد می‌کند. هرس باید به گونه‌ای باشد که فقط بافت شاخه برداشته شود. مواظب باشید هرس از بالای طوق شاخه انجام گردد و اجازه ندهید شاخه از ته کنده شود. اگر طوق شاخه بعد از هرس سالم بماند، زخم روی ساقه بسته می‌شود و احتمالا بافت ساقه پوسیده نخواهد شد.

· در برش سوم شاخه به طور کامل قطع می‌شود. اگر در حین هرس، احتمال پاره شدن پوست در زیر شاخه وجود داشته باشد، ابتدا برش را بچرخانید و سپس کل شاخه را برش دهید. سعی کنید از قیچی هرس مناسب و تیز استفاده کنید.

· تحقیقات نشان داده ‌است که پوشاندن زخم در برش‌های هرس، ضروری نیست. با این حال، اگر نیاز است زخم‌ها برای جلوگیری از آسیب حشرات و بیماری‌هایی از قبیل پوسیدگی، پوشیده شوند، می‌توان از لاتکس به جای رنگ روغن استفاده کرد.

زمان مناسب برای هرس:

· اواخر فصل خواب درختان، بهترین زمان برای هرس است. با هرس در اواخر زمستان درست قبل از شروع رشد بهاره، برگ‌های جدید در زمان کوتاهی ایجاد می‌شوند. یکی دیگر از مزایای هرس در فصل خواب، این است که تصمیم گیری برای هرس در شاخه‌های بدون برگ آسان تر است. هرس در زمان مناسب می‌تواند از برخی بیماری‌ها و مشکلات فیزیولوژیکی جلوگیری کند:

· در مورد درختان بلوط، برای جلوگیری از پوسیدگی، درختان بلوط را از اواسط بهار تا اواسط پاییز هرس نکنید. اگر درخت بلوط در این زمان زخمی شود یا در طول این زمان حتما باید هرس شود، بر روی قسمت زخمی لاتکس یا یک پوشش دیگر قرار دهید تا از جذب سوسک‌هایی که پوسیدگی را گسترش می‌دهند به سمت درخت جلوگیری شود.

· برای جلوگیری از پوسیده و فاسد شدن ساقه، هرس را در اواخر زمستان زمانی که درخت هنوز خواب است انجام دهید. در صورتی که هرس در تابستان باید انجام شود، در شرایط آب و هوایی مرطوب و بارانی این کار را انجام ندهید.

· درختان سیب، درخت‌های گل‌دار، درخت زالزالک و سایر درختچه‌ها و بوته‌ها را در اواخر زمستان هرس کنید. هرس در بهار و تابستان باعث افزایش ابتلا به عفونت و گسترش بیماری‌های باکتریایی در درخت می‌شود. هرس در پاییز و یا اوایل زمستان، بیشتر احتمال دارد که قسمت‌های هرس شده خشک شوند یا بمیرند. بعضی از درختان شیره ندارند و می‌توان آن‌ها را بعد از اواخر زمستان یا اوایل بهار هرس کرد. اما هنوز هم ممکن است نگرانی وجود داشته باشد. برای جلوگیری از آسیب به درخت، بهتر است هرس را در اواخر بهار یا اوایل تابستان که برگ‌ها به طور کامل گسترش پیدا کرده‌اند انجام دهید. در مورد برخی درختان دقت کنید، هرگز بیش از یک چهارم از شاخه زنده را قطع نکنید. از جمله این درختان :

همه درختان افرا، درخت گردو، درخت توس، راش و تمامی درختانی که از آن‌ها الوار تولید می‌شود.

هرس بعد از گل دهی

برای هرس درختان و درختچه‌هایی که در اوایل فصل رشد شکوفه می‌دهند، باید قسمت‌هایی که در سال قبل رشد کرده‌اند بلافاصله بعد از گل‌دهی هرس شوند. از جمله این درختان: زردآلو، آزالیا، یاس بنفش، گیلاس، مگنولیا، یاس زرد، جون بری و درختچه اسپیره.

هرس قبل از رشد جدید

بوته‌هایی که عمدتا برای تولید شاخ و برگ رشد می‌کنند (نه تولید گل) باید در بهار قبل از شروع رشد جدید هرس شوند.

برای بوته‌هایی که شکوفه‌ها روی رشدهای جدید تشکیل می‌شوند، باید در بهار قبل از شروع رشد جدید هرس شوند.

هرس پرچین‌ها

پرچین‌ها بعد از اولین هرس پس از کاشت، اغلب باید دوباره هرس شوند. زمانی که پرچین‌ها به اندازه مورد نظر رسیدند، هر وقتی که شاخه‌ها 15 تا 20 سانتی‌متر بزرگ تر شدند باید باز هم هرس شوند. پرچین‌ها معمولا دو بار در سال هرس می‌شوند، یک بار در بهار و بار دیگر در اواسط تابستان تا گیاه جذاب باقی بماند. پرچین‌ها باید به گونه‌ای هرس شوند تا کل گیاه بتواند نور خورشید دریافت کند.

هرس مجدد برای درختان مسن‌تر و یا بوته‌هایی که بیش از حد رشد کرده‌اند:

هر سال تا یک سوم از قدیمی‌ترین و ضخیم‌ترین ساقه‌ها یا تنه‌ها را هرس کنید. این کار رشد ساقه‌ها و ریشه‌های جدید را تشویق می‌کند. زمانی که چنین ساقه‌هایی وجود نداشت، در صورت نیاز هرس باید به صورت استاندارد انجام شود.

هرس برای بازسازی بوته‌های قدیمی و بوته‌هایی که بیش از حد رشد کرده‌اند:

درختان بوته‌ای که چندین ساقه دارند و رشد زیادی داشته‌اند یا رشد بی رویه آن‌ها نادیده گرفته شده است، برای بازسازی، می‌توان همه شاخه‌های بوته را از نزدیک سطح زمین در اوایل بهار قطع کرد. گل‌های این فصل ممکن است از بین بروند اما مزیت این کار این است که گیاه به شکل طبیعی خود برمی‌گردد.

هرس درختان همیشه سبز :

به جز چند مورد از درختان همیشه سبز، بقیه موارد به هرس کمی نیاز دارند. انواع مختلف گیاهان همیشه سبز با توجه به عادت های متنوع رشد آن‌ها باید هرس شوند. درختانی مانند صنوبر را در هر زمانی می‌توان هرس کرد زیرا دارای جوانه‌های جانبی هستند و در صورتی که جوانه‌های بالایی هرس شوند، جوانه‌های جانبی می‌توانند رشد کنند. احتمالا بهتر است هرس در اواخر زمستان قبل از شروع رشد جدید انجام شود. با این حال، گاهی اوقات هرس در بهار هم مضر نیست.

درختان کاج به ندرت به هرس نیاز دارند ولی برای هرس شاخه‌های قدیمی را تا دو سوم قطع کنید.

درختانی که در طول فصل رشد به طور مداوم رشد می‌کنند، آن‌ها را هر زمان در اواسط تابستان می‌توان هرس کرد. درختانی که هرس‌های سنگین را تحمل می‌کنند، شکل طبیعی آن‌ها معمولا مطلوب‌تر است. بنابراین هرس چنین درختانی فقط برای اصلاح نقص‌های رشد انجام می‌شود.

از ابزار مناسب برای هرس استفاده کنید :

ابزارهای مناسب، هرس کردن را آسان‌تر می‌کنند و به شما کمک می‌کنند تا این کار را به خوبی انجام دهید. مواظبت از ابزارها و تیز نگه داشتن آن‌ها، عملکرد هرس را بهبود می‌بخشند. ابزارهای زیادی برای هرس وجود دارد، اما موارد زیر برای اکثر موارد کاربرد دارند:

یک جفت قیچی هرس خوب احتمالا یکی از مهمترین ابزارهاست. قیچی که با آن بتوان قطرهایی به اندازه 2 سانتی‌متر برش داد.

قیچی‌های سرشاخه زنی، شبیه قیچی‌های هرس هستند اما دسته‌های بلند آن‌ها باعث افزایش قدرت برای قطع شاخه‌های با قطر 4 سانتی‌متر می‌شود.

اره دستی برای برش شاخه‌های با بیش از دو و نیم سانتی‌متر در قطر بسیار مهم است. بسیاری از انواع اره دستی در دسترس هستند. اره‌هایی که به آسانی می‌توانند شاخه‌های با قطر بیش از 10 سانتی‌متر را برش دهند.

اره‌های گرد، اجازه می‌دهد تا دستیابی بیشتری به یک دسته طولانی داشته باشند، اما باید با دقت مورد استفاده قرار گیرند، زیرا هرس به وسیله این اره‌ها مشکل است.

اره‌های برقی کوچک برای برش شاخه‌های بزرگ‌تر در دسترس هستند. اپراتورها باید از لباس محافظ استفاده کنند و هنگام استفاده از آن‌ها احتیاط کنند. هرگز از اره‌های برقی زمانی که روی نردبان هستید استفاده نکنید.

آموزش تصویری هرس:

هرس درخت هلو:

اگر سوالی درباره هرس درختان داشتید در بخش نظرات عنوان کنید.

منابع: 

https://www.extension.umn.edu/garden/yard-garden/trees-shrubs/pruning-trees-shrubs/