بیتر ملون (به انگلیسی Bitter melon)

بیتر ملون یا خربزه تلخ یک گیاه گرمسیری است و به صورت بالارونده رشد می‌کند.  گیاه بیتر ملون یک گیاه بسیار زیبا با برگ های لوبی شکل، شاخ و برگ ظریف و دارای میوه های عجیب و غریب بسیار جالبی است که میوه ها ابتدا سبز رنگ هستند سپس رنگ آن ها زرد می‌شود. بیتر ملون بومی جنوب شرقی آسیا است. این گیاه رشد سریعی داشته و در یک فصل رشد تا ارتفاع 2/5 متر رشد می‌کند. گیاه بیتر ملون اغلب به صورت یک ساله رشد می‌کند. برخی از باغبانان این گیاه را برای میوه های آن می‌کارند و برخی برای چشم انداز زیبایی که به وجود می آورد اقدام به کاشت آن می کنند. گیاه بیتر ملون گل های بسیار زیبا و جذابی به رنگ قرمز و زرد تولید می‌کند. 

میوه بیتر ملون در اغلب غذاهای چینی به صورت پخته به عنوان چاشنی به کار می‌رود و در هند هم کاربرد زیادی دارد. این میوه دارای طعم تلخی است اما به دلیل خواص و فواید درمانی که دارد مورد توجه قرار گرفته است. بیتر ملون در طب سنتی به طور گسترده استفاده می‌شود و در درمان دیابت، روماتیسم، بیماری های پوستی، بیماری های تنفسی، نقرس، استفراغ، رفع یبوست، کاهش تب، تسکین دردهای قاعدگی از آن استفاده می‌شود. میوه بیتر ملون سرشار از آهن، بتاکاروتن (دو برابر کلم بروکلی)، پتاسیم (دو برابر موز) و کلسیم (دو برابر اسفناج) می‌باشد. همچنین دارای مقادیر بالایی فیبر، ویتامین C، B1، B2، B3 و فسفر می‌باشد.

چگونگی کاشت بیتر ملون از بذر

1 – یک مکان گرم و آفتابی که خاک آن زهکشی خوبی دارد انتخاب کنید. مطمئن شوید که خاک زهکشی خوبی دارد، بیتر ملون برای رشد مطلوب به خاک با زهکشی خوب نیاز دارد. بیتر ملون بهترین رشد را در خاک های شنی لومی و غنی با PH حدودا 5.5 تا 6.5 دارد. البته این گیاه در خاک هایی که PH بالای 8 دارند نیز سازگار است و رشد می‌کند. دمای مناسب برای جوانه زنی بذر بیتر ملون 28 تا 30 درجه سانتی گراد است.

2 – زمانی که خطر سرما زدگی کاملا رفع شد بذرهای بیتر ملون را به طور مستقیم در زمین بکارید. چندین سوراخ به اندازه 1.8 سانتی متر حفر کنید و فاصله بین سوراخ ها را 50 سانتی متر در نظر بگیرید. در هر سوراخ دو یا سه بذر قرار دهید و بعد سوراخ را با خاک بپوشانید سپس به بذرها آب دهید. بذرها حدودا یک هفته بعد جوانه می‌زنند.

3 – صبر کنید تا جوانه ها 4 برگ تشکیل دهند سپس گیاهان ضعیف تر را حذف کنید و گیاه قوی تر را نگه دارید، به طوری که در هر یک از حفره ها تنها یک نهال باقی بماند. دمای مناسب برای رشد گیاه بیتر ملون 23 تا 27 درجه سانتی گراد می‌باشد.

4 – یک داربست و یا هر ساختار دیگر که بوته بیتر ملون را پشتیبانی کند در کنار نهال ها نصب کنید. بیتر ملون به صورت بالارونده رشد می‌کند و برای رشد به داربست نیاز دارد. می‌توان از ستون های بامبو، لوله های فلزی و یا یک چوب بلند در کنار هر گیاه به عنوان داربست استفاده کرد و هر بوته را با طناب یا سیم به داربست متصل نمود. بوته بیتر ملون رشد سریعی دارد و 2 یا 3 هفته بعد از جوانه زنی شروع به توسعه شاخه های جانبی می‌کند.

5 – زمانی که گیاه بیتر ملون 6 برگ تشکیل داد به آن کود دهد و پس از آن هر دو هفته یک بار این کار را انجام دهید. از کودهای مخصوص که برای بیتر ملون طراحی شده اند استفاده کنید و با توجه به دستور مصرف به گیاه کود دهید.

6 – در طول فصل رشد خاک را مرطوب نگه دارید ولی از خیس کردن خاک اجتناب نمایید. 

7 – در اطراف گیاهان خود از یک لایه مالچ ارگانیک یا پلاستیکی استفاده کنید. مالچ رطوبت خاک را حفظ می‌کند و از رشد علف های هرز نیز جلوگیری می‌نماید.

8 – گیاهان را برای آفات بررسی کنید. مگس های میوه آفات مهم بیتر ملون هستند اما در صورتی که گیاه به مگس مبتلا شد استفاده از آفت کش ها توصیه نمی‌شود. میوه هایی که به مگس مبتلا شده اند را جدا کنید و دور بیاندازید.

وسایلی که شما برای کاشت بیتر ملون نیاز دارید:

دستکش باغبانی

نوار اندازه گیری

ابزار آبیاری

داربست و یا هر ساختار دیگر برای پشتیبانی کردن از بوته

رشته

سیم

قیچی

کود طراحی شده برای گیاه بیتر ملون

مالچ ارگانیک یا پلاستیکی

بذر بیتر ملون

نکات

خاکی که می‌خواهید بذرهای بیتر ملون را در آن بکارید باید دارای مواد مغذی باشد، در صورتی که خاک مواد مغذی نداشته باشد برای رشد بهتر بیتر ملون، به خاک کود و مواد مغذی اضافه نمایید.

برای افزایش باردهی بیتر ملون بهتر است شاخه های جانبی را تا وقتی که گیاه در حال صعود است حذف کنید و بعد از این که گیاه به بالای داربست رسید اجازه دهید گیاه گسترش پیدا کند.

برای این که جوانه زنی زودتر انجام شود می‌توان بذرها را قبل از کاشت در آب خیساند.

برداشت و ذخیره سازی

بیتر ملون زمان خاصی برای برداشت ندارد، اغلب باغبانان زمانی که بیتر ملون سبز رنگ است آن را برداشت می‌کنند و بعضی از افراد زمانی که میوه ها زرد رنگ هستند آن ها را برداشت می نمایند. میوه ها زمانی که کاملا رسیده می‌شوند زرد رنگ شده و گوشت درونی آن ها حالت اسفنجی پیدا می‌کند. بسیاری از تولید کنندگان حرفه ای برداشت را بر اساس اندازه میوه انجام می‌دهند و زمانی که میوه ها به اندازه 10 تا 15 سانتی متر رسیدند آن ها را برداشت می‌کنند. 

میوه های نارس تلخ تر هستند و هرچه میوه رسیده تر شود طعم تلخی آن کمتر می‌شود. برای کسانی که در کاشت بیتر ملون مبتدی هستند بهتر است میوه را زمانی که نارس است برداشت نکنند تا تلخی آن کمتر بوده و میوه ها خوش طعم تر باشند.

زمانی که میوه ها شروع به رسیدن می‌کنند به طور منظم آن ها را برداشت کنید. برداشت تقریبا هر دو یا سه روز یک بار انجام می‌شود. 

میوه های بیتر ملون را در کیسه های کاغذی یا پلاستیکی قرار دهید و آن ها را در یخچال نگه داری کنید. بهتر است در عرض 3 تا 5 روز بعد از برداشت میوه ها را مصرف کنید.

استفاده از بیتر ملون

برای استفاده از بیتر ملون آن را برش داده و پوست و دانه ها را حذف کنید. برای این که طعم تلخی کمتر شود بهتر است آن را کمی بجوشانید. به طور معمول از بیتر ملون در ترشی استفاده می‌کنند و یا آن را در سوپ اضافه می‌نمایند. میوه در کنار سیر، لوبیا، فلفل، گوشت، میگو به صورت پخار پز طعم بسیار خوبی دارد. 

در چین از خربزه تلخ در طب سنتی استفاده های زیادی می‌شود و برای درمان دیابت نوع 2 کاربرد زیادی دارد. اگر کسی به هیپوگلایسمی مبتلا باشد باید در مصرف بیتر ملون احتیاط کند. ترکیب بیتر ملون با داروهایی که برای درمان هیپوگلایسمی استفاده می‌شوند ممکن است قند خون را تا حد زیادی پایین آورد.